Een Feest!-elijke samenwerking tussen het MAS en de Antwerpse queer-gemeenschap

De tentoonstelling Feest! Kleurrijke rituelen belicht rituelen zoals de Dia de los Muertos, het Ganesha-festival, de evenaarsdoop, fantasy coffins uit Ghana en het Feest van het Nieuwe Meisje bij de Ticuna-Indianen. Feestelijke tradities uit de expo die zich dichter bij huis afspelen zijn de Antwerpse Reuzenstoet, huwelijken,  Chrysostomos, het fenomeen van de dansorgels en de Antwerp Pride. 

De Antwerp Pride is een meerdaags feestelijk evenement in Antwerpen dat voor het eerst georganiseerd werd in 2008. Het feest duurt een week lang en omvat verschillende activiteiten voor leden van de LHBTI+-gemeenschap. De kers op de taart van de Antwerp Pride is de parade zelf, een feestelijke en kleurrijke optocht met praalwagens die door het centrum van de stad trekt. 

De rituelen die aan bod komen in de expo, staan uiteraard niet op zichzelf. Ze zijn gebouwd op de verhalen van mensen en hele culturen. Om de rituelen en betekenissen daarachter zo accuraat mogelijk weer te geven, werkte het museum daarom samen met diverse mensen, gemeenschappen en organisaties. 

Voor de queer-verhaallijn van de tentoonstelling gingen curatoren en publiekswerkers van het MAS, maar ook de jongeren van MAS in Jonge Handen, in gesprek met Het Roze Huis vzw en Antwerp Pride vzw. Dat zijn lokale partners die zich inzetten voor de belangen van de Antwerpse queer-community. Via Antwerp Pride vzw verzamelde het museum tal van nieuwe objecten die het momenteel tentoonstelt. Denk daarbij aan T-shirts, banners, fluitjes, bedrukte condooms en pins. Deze attributen werden als volwaardige objecten geregistreerd en opgenomen in de collectie. Het museum beperkte zich echter niet tot ‘kindvriendelijke’ objecten, zoals kleurrijke banners en fluitjes. Zo belicht de expo het leven van twee drag queens in volle voorbereiding van hun grote show en geeft het een sneak peek van de Puppy Play scene. MAS maakte samen met de twee partners tot slot ook nieuwe content. Een voorbeeld daarvan is het portret van de Antwerpse Armand, de uitbater van één van de oudste homo-cafés. 

Twee voorwaarden stonden centraal bij het selecteren van de rituelen. Voorop stond het belang van het vertellen van de verhalen. Anderzijds speelden ook de kansen mee die elk ritueel zou bieden om een nieuw netwerk uit te bouwen, interessante partners te leren kennen en via hen ook de collectie uit te breiden. 

Aan die voorwaarden voldeed de Antwerp Pride. Nog niet zo lang geleden konden mensen die zich als queer identificeren hun geaardheid niet op straat tonen, laat staan vieren. Ze konden ervoor bespot worden en zelfs hun werk verliezen. Bovendien drukte de HIV-epidemie zwaar op de queer-gemeenschap. En hoewel ze vandaag volwaardig deel uitmaken van de samenleving, hebben ze nog vaak te kampen met discriminatie en uitsluiting. Door hen een vaste plaats te geven in de tentoonstelling en de MAS-collectie uit te breiden met nieuwe stukken gerelateerd aan deze Antwerpse gemeenschap, hoopte MAS om hen meer zichtbaarheid te geven. 

De partners uit dat nieuwe netwerk kregen verregaande inspraak in de teksten, objecten en algemene inhoud van de expo. Samen met de museummedewerkers lazen ze zaalteksten inhoudelijk na en maakten ze een selectie van alle gekregen objecten. Om het belang van de nieuw vergaarde collectiestukken te benadrukken, werd voor elk object dat in de tentoonstelling te zien is een professionele bruikleenovereenkomst opgemaakt. 

Omdat meerstemmigheid niet stopt bij objecten en de teksten die deze vergezellen, werd de queer-gemeenschap tot slot ook nauw betrokken bij de organisatie van evenementen en activiteiten bij de tentoonstelling. Die samenwerking, zowel voor de tentoonstelling als randactiviteiten, was voor zowel het museum als de gemeenschap een verrijkende ervaring. 

De queer-gemeenschap enerzijds, voelde zich verrast en vereerd om gecontacteerd te worden. Het gevoel om “goed genoeg te zijn”, deed veel voor hen. Omdat ze zo graag meewerkten, verliep de samenwerking tussen het MAS en de gemeenschap dan ook zeer vlot. De medewerkers anderzijds, waren verbaasd hoe open de gemeenschap zich opstelde. Ze wilden enorm veel delen. Publiekswerker Liene zei daarover: “Op een gegeven moment reden we naar een disco. Daar haalden we make-up en kledij op om te tonen in onze tentoonstelling. Ik stond ervan versteld hoe normaal deze mensen dat vonden, hoe open ze waren. Zelf vond ik dat helemaal niet zo vanzelfsprekend.” 

Zowel voor de queer-gemeenschap als voor de museummedewerkers was de samenwerking geslaagd. Het museum slaagde erin een goede band op te bouwen met de gemeenschap, waarop het in de toekomst kan terugvallen. En dat is ook wat voorop staat bij MAS. Het proces is even belangrijk als het einddoel, wanneer het gaat om het verkennen van nieuwe manieren in het (laten) vertellen van verschillende verhalen aan en door nieuwe publieken. 

Meer informatie
Feest! opende op 26 oktober 2018 en is te zien tot 31 december 2020. Omdat het MAS tijdelijk gesloten is/was door het coronavirus, is het mogelijk de tentoonstelling virtueel te bezoeken. Neem voor vragen of advies contact op met Liene Conard, publiekswerker bij MAS, via liene.conard@antwerpen.be of + 32 3 338 44 81.